اگر شما یا عزیزانتان با مشکلات تنفسی مانند آسم، برونشیت یا COPD دست و پنجه نرم می‌کنید، حتما نام نبولایزر به گوشتان خورده است. اما نبولایزر دقیقا چیست، چگونه کار می‌کند و چه کاربردی دارد؟ این مقاله پاسخ تمام سوالات شما خواهد بود.
نبولایزر چیست؟
نبولایزر یا ریزپاش، یک دستگاه پزشکی است که داروی مایع را به یک غبار یا مه (Aerosol) بسیار ریز تبدیل می‌کند تا بیمار بتواند آن را مستقیماً و به آسانی از طریق یک ماسک یا دهانی (Mouthpiece) به ریه‌های خود استنشاق کند. این روش باعث می‌شود دارو مستقیماً به مجاری تنفسی برسد و اثرگذاری سریع‌تر و بهتری داشته باشد.
چگونه کار می‌کند؟
- داروی مایع prescribed توسط پزشک درون محفظه دارو ریخته می‌شود.
- دستگاه با استفاده از یک کمپرسور باد یا امواج اولتراسونیک، دارو را به ذرات بسیار ریز تبدیل می‌کند.
- بیمار از طریق یک لوله متصل به دستگاه، مه تولیدشده را با یک ماسک (مخصوص کودکان یا افراد ضعیف) یا دهانی (برای بزرگسالان) به آرامی و عمیق تنفس می‌کند.
- این فرآیند معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد تا تمام دارو استنشاق شود.
انواع نبولایزر
-
نبولایزر جت (کمپرسوری): رایج‌ترین نوع است. از یک کمپرسور برای ایجاد جریان هوا و تبدیل دارو به ذرات ریز استفاده می‌کند. کمی پرسر و صدا است اما برای تمام انواع داروها قابل استفاده می‌باشد.
-
نبولایزر اولتراسونیک: این مدل از امواج اولتراسونیک با فرکانس بالا برای تبدیل دارو به aerosol استفاده می‌کند. بی‌صدا یا بسیار کم‌صدا و سریع‌تر است، اما ممکن است با برخی داروهای خاص (مانند کورتیکواستروئیدهای Suspension) سازگار نباشد.
-
مش نبولایزر (Mesh): پیشرفته‌ترین و مدرن‌ترین نوع نبولایزر است. در این مدل، دارو از طریق یک صفحه مشبک بسیار ریز (Mesh) به ذرات معلق تبدیل می‌شود. این مدل بسیار کوچک، کم‌صدا، قابل حمل و با کارایی بالاست. برای مسافرت و استفاده روزمره بسیار ایده‌آل است.
موارد استفاده و کاربردها
از نبولایزر برای درمان و مدیریت انواع بیماری‌های تنفسی استفاده می‌شود، از جمله:
آسم (Asthma)
بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD)
برونشیت مزمن
برونشکتازی
سیستیک فیبروزیس
و سایر بیماری‌هایی که باعث تنگی نفس و انسداد مجاری تنفسی می‌شوند.
مزایای استفاده از نبولایزر
استفاده آسان:نیازی به هماهنگی تنفس و فشار دادن اسپری (مانند اسپری تنفسی) ندارد و برای کودکان، سالمندان و افراد با توانایی کم بسیار مناسب است.
اثرگذاری مستقیم و سریع: دارو مستقیماً به ریه می‌رسد و therefore اثرات سیستمیک کمتری دارد.
قابلیت استفاده دوزهای بالاتر:امکان تجویز دوزهای بالاتر از دارو نسبت به اسپری‌های استنشاقی (MDI) را فراهم می‌کند.
قابلیت استفاده همزمان با اکسیژن: در برخی مدل‌ها می‌توان از اکسیژن به عنوان منبع هوا استفاده کرد.
نحوه استفاده و نکات مهم
- قبل از استفاده، دست‌های خود را بشویید.
- تمام قطعات (دستگاه، لوله، محفظه دارو، ماسک/دهانی) را تمیز و خشک کنید.
- دارو را دقیقاً طبق دستور پزشک درون محفظه بریزید.
- دستگاه را روشن کرده و ماسک را روی بینی و دهان قرار دهید یا دهانی را بین دندان‌ها بگذارید و لب‌ها را دور آن ببندید.
- به آرامی و عمیق نفس بکشید تا دارو به خوبی به ریه‌های شما برسد.
- پس از اتمام کار، دستگاه را خاموش کرده و تمام قطعات را با آب گرم شسته و در هوای آزاد خشک کنید. تمیز کردن منظم دستگاه برای جلوگیری از عفونت بسیار حیاتی است.
خرید نبولایزر: چه نکاتی را باید در نظر بگیرید؟
نسخه پزشک: نوع دارو و بیماری شما تعیین می‌کند که کدام مدل برای شما مناسب‌تر است. حتما با پزشک خود مشورت کنید.
نیازهای بیمار: برای کودکان از ماسک و برای بزرگسالان از دهانی استفاده می‌شود.
قابلیت حمل و نقل: اگر نیاز به استفاده مکرر خارج از خانه دارید، مدل‌های مش (Mesh) یا اولتراسونیک کوچک گزینه بهتری هستند.
سروصدا: مدل‌های کمپرسوری پرسر و صدا هستند در حالی که مدل‌های مش و اولتراسونیک بسیار بی‌صدا عمل می‌کنند.
هزینه: نبولایزرهای کمپرسوری معمولاً قیمت مناسب‌تری دارند، در حالی که مدل‌های مش گران‌قیمت‌تر اما بسیار پیشرفته‌تر هستند.
